Elektronik Büyüteç Nedir?

Elektronik büyüteç kullanıma ihtiyaç duyan kişiler; yaşlanma, göz yaralanması, göz tansiyonu, şeker hastalığı ya da katarakt nedeniyle zamanla görme işlevinin zayıflaması sonucu günlük işlerini yapmada zorluk çekmektedir.

Kişi günlük aktivitelerini yapmakta zorlanıyorsa, yüz tanımada, okuma yaparken, bir resme baktığında netlik oluşturamıyorsa görme işlevinde sorun oluşmuştur. Bazı görme bozukluklarında kullanılan lensler ve gözlükler tam olarak yetmeyebilir. Görme oranı yüzde üçlere kadar düşen insanların kişisel ihtiyaçlarını gidermelerine yardımcı olacak teknolojik ürünler vardır. Bunlardan bir tanesi elektronik büyüteçlerdir.

Elektronik Büyüteçlerin Kullanım Alanları

Amerika Birleşik Devletleri Göz Doktorları Akademisi, görme engeli olan bireylerin okuma becerilerini geliştirmelerinin, az gören insanlar üzerinde uygulanan rehabilitasyonun en önemli parçası olduğunu vurgulamaktadır. Görme engelli ya da az gören bireylerin akademik performanslarının düşük olmasının nedenini de okuma hızlarının düşük olmasına bağlamaktadırlar. Özellikçe eğitim öğretim hayatı boyunca az gören öğrencilerin sınıf seviyeleri arttıkça bu okuma hızında düşüş olduğu gözlemlenmektedir. Bu yazı puntolarının düşmesi ile de doğru orantılı olmaktadır.

Bu noktada bireylerin daha rahat görmesini sağlayan materyaller devreye girmektedir. Az gören bireyler kelimeleri net görmede zaman kaybettikleri için okuma hızları düşmekte, cümleyi bütünleştirip okumaları zaman almakta buna bağlı olarak da okuduğunu anlamada zorluk yaşamaktadırlar. Elektronik büyüteç tam olarak bu noktada devreye girerek az gören bireylerin okuma yaparken kelimeleri netleştirmesini sağlayarak daha rahat okumasına olanak sağlamaktadır.

Net görememek, okunacak metin üzerinde fazla vakit harcamak bir zaman sonra gözleri yormaktadır. Kelimeler üzerinde fazla duran göz yorulacağı için birey kelimeyi okumaya odaklanacak ve okuduğunu anlama arka planda kalacaktır. Birçok kelimede göz yorgunluğundan kaynaklı kekelemeler de ortaya çıkabilmektedir.

Elektronik Büyüteç Kullanımı

Görme engelli ya da az gören bireyler okuma hızlarının düşük olmasına da bağlı olarak akademik performans olarak geri kalmaktadırlar. Bu nedenle elektronik büyüteç kullanımın artması ile okuma hızının da artması hedeflenmektedir. 2002 yılında Corn tarafından gerçekleştirilen bir çalışmada optik araç kullanan bireylerin okuma hızlarının arttığını gözlemlemişlerdir. Farmer ve Morse tarafından 2007 yılında gerçekleştirilen bir araştırmada ise az gören çocukların büyütme araçları ile büyütülmüş yazıları okurken okuma hızlarının arttığını, okuduklarını daha iyi anladıklarını belirtmişlerdir.

Anaokulu döneminden başlayarak az gören bireylerin okuma metinlerindeki yazı puntolarının kişilere göre ayarlanması ve yükseltilmesi yönünde çalışmalar yapılmıştır. Daha net gördükleri metinleri daha rahat okudukları ve daha iyi anladıkları fark edilmiştir.

Az gören bireyler ile görme engeli olmayan bireyler karşılaştırıldığında, az gören bireylerin okuyacakları metinlere daha çok yaklaştıkları gözlemlenmiştir. Buradaki amaçları yazıyı daha net görmektir. Buultjens 1999 yılında gerçekleştirdiği bir çalışmada, ortaöğretim sınavına giren az gören öğrencilerin baskı boyutunun okuma hızı üzerindeki etkisini incelemiştir. Bu çalışma sonucunda elektronik büyüteç kullanmanın etkili bir yöntem olduğunu ve taşınması kolay olduğu için kullanımı olumlu yönde etkilediğini vurgulamıştır.

Az gören bireylerin okuma hızlarının artmasını sağlayan elektronik büyüteçler özellikle eğitim alanında en rahat kullanılan teknolojilerden birisidir. Kelly ve Smith’in 2011 yılında bu alanda 256 makalesi yayınlanmıştır. Bu makalelerde vurgulanan ana tema bilgisayar teknolojileri kullanılarak okuma yazma oranının artması yönünde olmuştur. Az gören bireyler okuma yaparken yaşadıkları zorluklar sonucunda özgüven eksikliği ve okumaya karşı isteksizlik yaşayabilmektedirler.

Elektronik Büyütecin Olumlu Katkıları

Görme bozukluğu olan ve az gören bireyler okuma yaparken kelimeleri net göremedikleri için zorluk yaşarlar. Kelimeleri net görmekte zorlandıkları için okuma hızları düşmektedir. Bir kelime üzerinde çok fazla zaman harcadıkları için gözlerinde yorulma meydana gelmektedir. Uzun süren okumalar özgüven eksikliğine neden olmaktadır. Okumaya çok zaman ayırdıkları için okuduklarını anlamada zorlanırlar. Tek tek kelime kelime okudukları için cümlenin bütününe odaklanmakta zorlanmaktadırlar. Elektronik büyüteç tüm bu sorunları ortadan kaldırmayı hedeflemektedir. Kelime puntolarını büyüterek bireylerin daha net görmesini sağlamakta ve okuma hızını arttırmayı hedeflemektedir. Elektronik büyüteçlerin en büyük avantajı rahat taşınır olmalarıdır. Böylelikle her ortamda kolayca kullanılmakta, bireylerin her yerde okumasını kolaylaştırmaktadır.

Elektronik büyüteçlere rakip olarak gösterilen bir diğer uygulama olan punto büyütme beraberinde bazı sorunlarda oluşturmaktadır. Büyüyen puntolar ile doğru orantılı olarak metinlerin sayfa sayısı artmakta kitaplar daha ağır olmaktadır bu da aynı zamanda maliyeti de arttırmaktadır. Bu yüzden büyüteç kullanımı desteklenmektedir.