Her şey Asayla Başladı

Hiç düşündünüz mü görme engellilerin kullandığı bastonun rengi neden beyaz? Neden buna “beyaz baston” adı verilmiş?
Açıklayalım. Önce gaz ve toz bulutu vardı. Zamanla bu gaz ve toz bulutu kendi etrafında döne döne kütleçekiminin de etkisiyle yoğunlaş… Bir dakika bir dakika… Bu kadar geriden alacak değiliz tabii ki… 😊 Takvimler 1921 yılını gösterdiğinde fotoğraf sanatçısı olan James Biggs, Londra’da geçirdiği bir trafik kazası sonucu görme yetisini tamamen kaybeder. O zamanlar rengi siyah olan bastonuyla başlar dolaşmaya. Başlar başlamasına ancak karşıdan karşıya geçerken sürücülerden kaçınmakta epey zorlanır. Yüzde yüz tehlikeli harekette bulunup taban giren insanlar da cabası olur (Hoş günümüzde hâlâ varlar). Eh canını yolda bulmadığını düşünen ve kendini eve kapatmak gibi kolay çözüme de kaçmak istemeyen Biggs, bastonunu dikkat çekecek hâle getirmesi gerektiğinin farkına varır. Bunun için de basit ama etkili bir yönteme başvurur; evet evet… bastonunu beyaza boyar. Ve etkisi tam da düşündüğü gibi olur. Artık ne araçlar ne insanlar muleta görmüş boğa gibi bastona saldırmazlar, daha temkinli yaklaşırlar Biggs’e.

İçerik Tablosu

Ulusal Beyaz Baston Hareketi

Fısıltı gazetesiyle yavaş yavaş yaygınlaşan beyaz baston, 1931 yılında Fransa’da Guilly D’herbemont adlı bir kişinin olayı kampanyaya dönüştürmesiyle ses getirir. Ulusal Beyaz Baston hareketi adını verir kampanyasına Guilly D’herbemont. Öyle olur ki kampanya, Rotary Kulübü tarafından da İngiltere’ye taşınır. 1931 yılında BBC radyosu tarafından beyaz bastonun, görme engelliler temsil eden bir sembol olarak kabul edilmesi önerilir. O yıllarda ABD’de Lions Kulübü tarafından siyah bastonun sürücüler tarafından fark edilmediği için beyaz renge boyanması gerektiği deklare edilir. Beyaz bastonun yaygınlaştırılması için ulusal program tertip edilir. Sonunda görme engellilerin güven içinde seyahat edebilmeleri hakkını öngören ilk yasal düzenleme ABD’de kabul edilir.

İkinci dünya savaşının ardından pek çok Amerikalı gazinin görme kaybına uğramasından sonra bastonun önemi daha da artar. Bunun üzerine Doktor Richard Hoover kolları sıvayarak hareket ve mobilite eğitimine uygun bir baston modeli geliştirir.

15 Ekim Beyaz Baston Güvenlik Günü

Gelişmeler bununla da kalmaz 1964 yılında ABD Kongresi ve Senatosu tarafından her yılın 15 Ekim günü, Beyaz Baston Güvenlik Günü olarak ilan edilir. ABD Cumhurbaşkanı Lyndon B. Johnson kararın ardından her 15 Ekim’in tören ve etkinliklerle kutlanması ve beyaz bastonun önemi üzerinde durulması gerektiğine dair bir genelge yayımlar. 1970 yılına gelindiğinde ise Uluslararası Körler Federasyonu tarafından 15 Ekim’in Dünya Beyaz Baston ve Güvenlik Günü olarak kabul edilmesi kararlaştırılır.

Bastonun Sembolleşmesi

Beyaz bastonun yakın tarihteki gelişimi böyledir. Daha eskiye gitmek gerekirse diyebiliriz ki baston, asa ya da değnek tarih boyunca görme engellilerin yardımcısı olmuştur. Görme engelliler, yollarındaki engelleri fark etmek için bu tür aletleri öteden beridir kullanmışlardır. MS 60’lı yıllara kadar uzanan kayıtlar, bu çubukların yalnızca seyahat aracı olarak kullanıldığını göstermektedir. Yüzyıllar boyu bu mantalite ile kullanılan “baston”, yirminci yüzyıldan sonra anlamsal olarak değişime uğramıştır. İlk defa görme engelliler tarafından engelli olduğunu belirtmek maksadıyla bir sembol olarak kullanılmıştır.

“Beyaz bastonun ülkemizdeki gelişimi nasıl olmuştur? Beyaz bastonlar günümüzde teknolojinin etkisiyle nasıl bir hâl almıştır? Çeşitleri nelerdir?” şeklindeki sorulara bir sonraki paylaşımımızda cevap vereceğiz.