Görme Engelli Bireyler İçin Erişilebilirlik: İpuçları Ve Öneriler

Görme engelli bireyler için erişilebilirlik sağlamak önemlidir. İşte, erişilebilirlik için bazı ipuçları ve öneriler:

Dokunsal İşaretler ve Kontrastlılık:

Görme engelli kullanıcıların, elleriyle nesneleri veya yüzeylerin dokunsal işaretlerini hissedebilmeleri önemlidir. Ayrıca, yüksek kontrastlı renklerin kullanılması okunabilirliği ve fark edilebilirliği artırır.

Dokunsal işaretler ve kontrastlılık, görme engelli bireyler için erişilebilirliği artıran iki önemli unsurdur.

Dokunsal işaretler: Dokunsal işaretler, deri temasıyla veya parmaklarla dokunma ile edilen duyuyu ifade eder. Örneğin, bir nesneye dokunarak tanımak, yüzeyin yapısını (yumuşak sert, düz, engebeli) tanımak veya kaç parmakla dokunulduğunu belirlemek dokunsal algının örneklerindendir¹. Dokunsal işaretler, görme engelli bireylerin çevrelerindeki nesneleri, yönleri, mesafeleri ve uyarıları algılamalarına yardımcı olur. Örneğin, kaldırım kenarlarında veya merdiven basamaklarında bulunan kabartmalı yüzeyler, görme engelli bireylerin bastonları veya ayaklarıyla dokunarak fark edebilecekleri dokunsal işaretlerdir.

Kontrastlılık: Kontrastlılık, bir nesnenin veya yüzeyin arka plana göre ne kadar farklı göründüğünü ifade eder. Kontrastlılık ne kadar yüksekse, nesne veya yüzey o kadar belirgin ve ayırt edilebilir olur. Kontrastlılık, görme engelli bireylerin kalan görme yetilerini kullanarak çevrelerindeki nesneleri, yazıları veya renkleri daha kolay fark etmelerine yardımcı olur. Örneğin, siyah zemin üzerine beyaz yazılmış bir metin, beyaz zemin üzerine siyah yazılmış bir metinden daha yüksek kontrastlılığa sahiptir ve daha kolay okunabilir.

Sesli Desteğin Sağlanması:

Görme engelli bireyler için erişilebilirlik alanında sesli talimatlar, navigasyon yönergeleri veya işaretlerle görme engelli bireylere yardımcı olun. Özellikle açık hava alanlarında yol tarifi, otobüs durakları ve diğer önemli noktalar için sesli yönlendirmeler yararlıdır.

Dokunma Haritaları ve Kabartma Yazılar:

Kabartma haritalar ve kabartma yazılar, görme engelli kullanıcıların navigasyon yapmasını kolaylaştırır. Örneğin, bir binadaki yerleri işaretlemek için kabartma haritalar kullanılabilir.

Görme engelli bireyler için erişilebilirlik alanında dokunma haritaları ve kabartma yazılar, görme engelli bireyler için coğrafya bilgisini artıran iki önemli unsurdur.

Dokunma haritaları: Dokunma haritaları, arazi yüzeyinin 3 boyutlu olarak kabartıldığı ve dokunarak algılanabilecek şekilde tasarlanmış haritalardır. Dokunma haritaları, görme engelli bireylerin yeryüzü şekillerini, yönleri, mesafeleri ve sınırları tanımalarına yardımcı olur. Dokunma haritaları, LiDAR gibi uzaktan algılama yöntemleriyle elde edilen yükseklik verilerinden üretilebilir. Dokunma haritaları, Türkiye’nin bölgeleri, illeri ve ilçeleri gibi farklı ölçeklerde hazırlanabilir.

Kabartma yazılar: Kabartma yazılar, Braille alfabesi gibi dokunarak okunabilen yazılardır. Kabartma yazılar, görme engelli bireylerin dokunma haritalarındaki bilgileri okuyabilmelerine ve anlayabilmelerine yardımcı olur. Kabartma yazılar, dokunma haritalarının üzerine veya kenarlarına yerleştirilebilir. Kabartma yazılar, kıtaların, ülkelerin, şehirlerin veya bölgelerin isimleri gibi coğrafi bilgileri içerebilir.

İyi Aydınlatma:

İyi aydınlatılmış yerler, görme engelli bireylerin çevrelerini daha iyi fark etmelerini sağlar. Aydınlatma düzgün bir şekilde yerleştirilmeli ve yeterli miktarda ışık sağlamalıdır.

İnternet Erişilebilirliği:

Görme engelli bireyler için erişilebilirlik alanında internet erişebilirliliği büyük önem arz etmektedir.

Web sitelerinin ve mobil uygulamaların, ekran okuyucu teknolojileriyle uyumlu olması ve kolay erişilebilirlik özellikleri sunması önemlidir. Bu, üzerinde gezinti yaparken veya metinleri okurken görme engelli kullanıcılara yardımcı olur.

İnsan Yardımcıları ve Eğitim:

Görme engelli bireylere uygun eğitim ve yetişmiş insan yardımcıları sunmak, günlük yaşamlarını kolaylaştırır. Kendi ihtiyaçlarına ve tercihlerine göre uyumlu bir yardımcı seçmeleri önemlidir.

Bilgilendirici İşaretler:

Tabelalar, işaretler ve etiketler, metinleri okuyabilen veya dokunabilen görme engelli bireylere bilgi sağlar. Yön tabelaları, acil çıkış işaretleri ve diğer önemli bilgilerin eksiksiz ve anlaşılır bir şekilde sunulması gerekmektedir.

İletişim ve Duyarlılık:

Görme engelli bireylerle iletişimde, yavaş ve net bir şekilde konuşmak önemlidir. Yardıma ihtiyaç duyduklarında anlayışlı ve yardımsever bir tutum sergilemek de önemlidir.

Bu ipuçları ve öneriler, görme engelli bireyler için erişilebilirliği artırmak amacıyla düşünülmüştür. Özellikle her bireyin ihtiyaçları farklı olduğundan, bireysel gereksinimlere odaklanarak daha iyi bir erişilebilirlik sağlamak önemlidir. Görme engelli bireyin deneyimlerini ve geri bildirimlerini dikkate alarak daha doğru çözümler bulunabilir.

Görme engelli bireyler için erişilebilirlik, binaların, açık alanların, ulaşım ve bilgilendirme hizmetleri ile bilgi ve iletişim teknolojisinin, görme engelli bireyler tarafından güvenli ve bağımsız olarak ulaşılabilir ve kullanılabilir olmasıdır². Erişilebilirlik, görme engelli bireylerin toplumsal hayata aktif katılımını sağlar ve yaşam kalitelerini artırır⁵.

Görme engelli bireyler için erişilebilirlik sağlamak için ipuçları ve öneriler şunlardır:

Erişilebilirlik standartlarına uygun olun:

Görme engelli bireyler için erişilebilirlik  sağlanması yasal olarak zorunludur. 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun hükümlerine göre yapılı çevrede engellilerin erişebilirliğinin sağlanması için planlama, tasarım, inşaat, imalat, ruhsatlandırma ve denetleme süreçlerinde erişilebilirlik standartlarına uygunluk sağlanmalıdır. Erişilebilirlik standartlarına uygun olmayan uygulamalar şikayet edilebilir.

Sesli yönlendirme teknolojisi kullanın:

Görme engelli bireyler için erişebilirlik  sesli yönlendirme teknolojisi, dijital içeriklere erişimde büyük kolaylık sağlar. Sesli yönlendirme teknolojisi ile donatılan web siteleri, uygulamalar veya cihazlar, görme engelli bireylerin metinleri sesli olarak okumasına, menüler arasında gezinmesine, seçim yapmasına ve işlem gerçekleştirmesine olanak tanır. Örneğin, sigorta sektöründe bazı markaların sesli yönlendirme teknolojisi ile donatılan dijital kanalları sayesinde, görme engelli kullanıcılar teklif alma, ürünleri inceleme, müşteri destek ve hasar bildirimi gibi pek çok hizmetten kolaylıkla faydalanabilmektedir.

Ekran okuyucu programlarından yararlanın:

Ekran okuyucu programları, bilgisayar veya telefon ekranındaki metinleri sesli olarak okuyan yazılımlardır. Görme engelli bireyler ekran okuyucu programları sayesinde e-posta gönderip alabilir, internet sitelerini ziyaret edebilir, sosyal medya hesaplarını yönetebilir veya belge oluşturabilir. Windows 10 işletim sisteminde yerleşik olarak gelen Ekran Okuyucusu veya Cortana gibi programlar bu amaçla kullanılabilir.