Görme Engellilere Sokakta Nasıl Davranmalıyız?

Görme engellilere sokakta birçok insan tarafından saldırıya uğruyor. Bu saldırıların çoğunu insanlar iyi niyet adı altında gerçekleştiriyor. Ancak görme engelli bireyler bu müdahaleler sonucu incinebiliyor. Bazen yardım amaçlı kurduğumuz küçük bir cümle ya da el ile müdahale görme engelli bireylerin dünyasında farklı algılanabiliyor. Elinde bulunan beyaz baston ile konsantre olmuş bir halde yoluna devam eden bir görme engelli bireye; “Sana yardım edebilir miyim?” demek ona yardımcı olmaktan çok zarar verebilir, dikkatini dağıtabilir, kırıcı olabilir.

Ben görüyorum ancak sen göremiyorsun ya da görme konusunda çok iyi değilsin yaklaşımı ile ses tonunda üstten bir yardım amacı taşıyarak kurulan tüm cümleler bir saldırıdır. Görme engelli birey talep etmediği takdirde ona yardıma kalkışmamak gerekir.

Sokakta bastonuyla giden bir görme engelli bireye arkasından “düz git” şeklinde seslenmemeliyiz!

Görme engelli bireyler beyaz baston kullanarak bir yere gidiyorsa konsantre olmuştur. Dikkatini yola, bastondan aldığı sinyale, çevreden gelen seslere verdiği için yardıma ihtiyaç duymadan istediği yere gidecektir. Ancak siz seslendiğiniz zaman, kendine kurduğu dünyadaki dikkati dağılacak hata yapacaktır. Buna ek olarak sizin ona bu şekilde seslenmeniz onun kendisini kötü hissetmesine ve kırılmasına neden olacaktır. Görme engellilere sokakta yürürken kendilerine bazı işaretler belirler ve bu işaretlere göre ilerlerler. Bu bir direk, bir ağaç, bir tabela olabilir. O tüm bunlara ilerlerken bizim onu uyarmamız onu izlediğimiz izlemini vereceği için yetersizlik hissi oluşmasına ve utanmasına neden olacaktır.

Karşınızdan gelen bir görme engelli bireye “sağ, sol” gibi komutlar vermemelisiniz.

Sizin karşınızdan gelen bir görme engelliye kendi yönünüzde direktifler verdiğiniz takdirde, birey hata yapacaktır. Daha net, anlaşılır cümleler kurmak gerekir. Örneğin; senin soluna doğru ilerle ya da kendi sağına göre ilerle gibi. Görme engellilere sokakta onunh kafasını karıştıran komutlar vermekten kaçının.

Kendi kendine yürüyen bir görme engelliye “dur yanlış gidiyorsun” diye seslenmemelisiniz.

Görme engelli bireyler yetersiz ve beceriksiz değildir. Aksine bazı görme engelli bireyler birçok engelsiz bireyden daha üretken ve yeteneklidir. Onlar hakkında yanlış kanılara varıp onları cinsiyetsiz, bağımlı, yetersiz şeklinde etiketlemek oldukça yanlıştır. Sizin doğrularınız çoğu zaman onlar için yanlış olabiliyor bunu göz önünde bulundurmalısınız.

Görme engellilere sokakta yürürken izinsiz fiziksel temasta bulunmayınız.

Her bireyin koruması gereken bir özel alanı vardır. Amacınız yardım etmek bile olsa sormadan, izinsiz bir şekilde görme engelli bireyin koluna girmeniz, elini tutmanız onun özel alanına taciz uygulamaktır. Her insan fiziksel temastan hoşlanmaz, bazı insanlar inançları gereği farklı cinsiyetin temasından da kaçınır. Bireye ait hiçbir bilgiye sahip olmadan, onun koluna girmek, elindeki poşetleri almak, elini tutmak doğru bir davranış değildir.

Burada en önemli husus da görme engelliler sokakta yürürken baston kullanıyorsa yürüdükleri yolu, o yol üzerindeki engelleri öğrenmeliler. Bunu da çocuklar gibi hata yaparak, engellere çarparak öğrenecekler. Buna izin vermeliyiz. Korumaya ve yardım etmeye çalışmak onlar için iyilik değildir. Bu onların kendilerine olan güvenlerini zedeleyecektir. Görme engelli bireyler için en önemli şey onların ben yapabilirim hissini taşımalarıdır. Görme engellilere sokakta izinsiz temastan kaçının.

Toplu taşımalarda görme engelli bireyleri çekiştirmeyiniz.

Görme engellileri birey olarak gördüğümüz takdirde onların kırılabileceklerini fark edip daha nezaketli cümleler kurabilirsiniz. Toplu taşımalarda bazen bireye oturmak ister misin diye sormadan onun kolundan tutup boş yere doğru yönlendirmek onu sürüklemek anlamına gelebiliyor. Bu da bireyin kendini kötü hissetmesini sağlıyor. Bunun yerine yer varsa ya da yer vermek isterseniz görme engelli bireye oturmak isterseniz arkanızdaki ikinci koltukta yer var diyebilirsiniz.

Görme engelli bireylere hitap ederken “sen” diye hitap etmeyiniz.

Tanımadığınız bir görme engelli birey ile muhatap oluyorsanız ona “sen” diye hitap etmeyin. Bu genel bir toplum kuralıdır. Muhatabınız kim olursa olsun samimiyetiniz yoksa ona “sen” diye hitap edemezsiniz.

Görme engelli bireyler size yol sorduğunda onlara akıl vermeyiniz.

Görme engellilere sokakta müdahale etmeyin,  size yol sorduğu zaman onlara soru sormak, akıl vermek yerine sadece yolu tarif edin. Onlar bir birey, bu yüzden kendi kararlarını kendileri alabilirler, yardıma ihtiyaç duyarlarsa yardım isterler. Siz sadece sizden talep edilene yanıt veriniz.

Görme engelli bireylere işaret zamirleri ile hitap etmeyiniz.

“Şuna bak, onu getir, bu ne yer” gibi işaret zamirleri oldukça kırıcı ve çirkindir. Bir insan için bunları kullanmak çok iticidir. Görme engelli bireylere taşınacak bir eşya muamelesi yapmaktan kaçınmalısınız.

Görme engelli bireyleri yürüme merdiveni olan bir ortamda asansöre yönlendirmeyiniz.

Görme engelli bireylerin hayatın zorluklarından izole yaşamasını sağlamak onlar için iyilik olmamaktadır. Hayatın akışında ne varsa onu yaşamak isteyen görme engelli bireyleri onların iyiliğini düşündüğünüzü söyleyerek daha kolay yollara yönlendirmeyiniz. Bir ortamda yürüyen merdiven varsa bireye fikrini sormadan asansöre yönlendirmeyiniz. Bu kararı kendisi alsın. Görmüyorsa yürüyemez algısından sıyrılıp onların diğer eylemleri yapacağına inanmanız gerekmektedir.

Görme engelli bireyler yardım istemediği takdirde bu konuda onları zorlamayınız.

Görme engelli bireyler yardım istemediği takdirde onları bu konuda zorlamak tacizdir. Yardım istemiyorlarsa yardıma ihtiyaçları yoktur. Bir işi başarma içgüdülerini ellerinden almamalıyız.

Tüm bunlar görme engellilere yardım etmeyelim anlamına gelmiyor aksine nezaket kurallarına uyarak onlara yardımcı olmalıyız.